مهندسی شیمی

کالبد شناسی قلب

این عضو مخروطی شکل به صورت کیسه‌ای عضلانی تقریباً در وسط فضای قفسه سینه (مدیاستینوم میانی) کمی متمایل به جلو و طرف چپ قرار دارد؛ و میان ریه‌ی چپ و راست و متمایل به ریه‌ی چپ می‌باشد و همین موجب شده است تا شکل و قرارگیری ریه‌ها به هم متفاوت باشد. از آن‌جا که قلب اندام بسیار حساسی و حیاتی است توسط قفسه‌ی سینه (توراکس) محافظت می‌شود. ابعاد قلب در یک فرد بزرگسال حدود ۶*۹*۱۲ سانتیمتر و وزن آن در آقایان حدود ۳۰۰ و در خانم‌ها حدود ۲۵۰ گرم (یعنی حدود ۴/۰ درصد وزن کل بدن) می‌باشد.

محل قلب در پشت استخوان جناغ سینه و حدفاصل غضروف‌های دنده‌های سوم تا ششم در سمت چپ قفسه سینه می‌باشد. یک دیواره‌ی عضلانی قلب را به دو نیمه‌ی راست و چپ تقسیم می‌کند. نیمه‌ی راست مربوط به خون سیاه‌رگی و نیمه‌ی چپ مربوط به خون سرخرگی است. هریک از دو نیمه‌ی راست و چپ نیز مجدداً به وسیله‌ی یک تیغه‌ی عضلانی افقی نازک‌تر به دو حفره‌ی فرعی تقسیم می‌شوند. حفره‌های بالایی که کوچک‌تر و نازک‌تر هستند دهلیز نام دارند و دریافت‌کننده‌ی خون می‌باشند. حفره‌های پایینی که بزرگ‌تر و ضخیم‌ترند بطن‌های قلبی هستند و خون دریافتی را به سایر اعضای بدن پمپ می‌کنند. پس قلب متشکل از چهار حفره است: دو حفره‌ی کوچک در بالا (دهلیز راست و چپ) و دو حفره بزرگ در پایین (بطن‌های راست و چپ).

دو نوع گردش خون در بدن انجام می‌شود: گردش خون کوچک یا ریوی که خون کربن دی‌اکسیددار از بطن راست قلب به ریه‌ها می‌رود. در آن‌جا تصفیه می‌شود و خون اکسیژن‌دار به دهلیز چپ قلب باز می‌گردد و خون از دهلیز چپ با گذر از دریچه میترال (دو لختی) که میان دهلیز و بطن چپ قرار دارد، وارد بطن چپ می‌شود و به این ترتیب با انقباض بطن چپ خون از بطن چپ خارج می‌شود و گردش خون بزرگ یا آئورتی آغاز می‌شود و این خون ابتدا از طریق سرخرگ آئورت و به ترتیب دیگر عروق، در سراسر بدن جریان می‌یابد. سلول‌های بدن را تغذیه می‌کند و سپس خون کربن دی‌اکسی دار به دهلیز راست باز می‌گردد و خون از دهلیز راست با عبور از دریچه‌ی تری‌کاسپید (سه لتی) که میان دهلیز و بطن راست قرار دارد، وارد بطن راست می‌شود. به این ترتیب گردش خون در سراسر بدن انجام می‌شود و همه‌ی سلول‌های بدن تغذیه می‌شوند.

دهلیزها حفراتی با فشار کم و گنجایش بالا هستند که وظیفه ی اصلی آن ها ذخیره ی خون در هنگام انقباض عضله ی بطنی (سیستول) می باشد. انقباض دهلیزها مقداری خون اضافی را به داخل بطن ها می راند، اما حدود ۷۰ درصد پر شدن بطن ها به صورت غیرفعال در هنگام استراحت بطنی (دیاستول) انجام می شود. دهلیزها به وسیله ی یک دیواره ی بین دهلیزی نازک از هم جداشده اند. بطن ها حفراتی با فشار بالا هستند که وظیفه ی پمپاژ خون به ریه و تمام بافت های محیطی را به عهده دارند. چون فشار ایجاد شده در بطن چپ بسیار بالاتر از فشار بطن راست است، لذا میوکارد بطن چپ نسبت به میوکارد بطن راست بسیار ضخیم تر است. بطن ها به وسیله ی یک دیواره ی بین بطنی از هم جدا می شوند. این دیواره در قسمت بالا به صورت بافت هم بند و در قسمت میانی و در قسمت پایین به صورت یک دیواره ی عضلانی است. دهلیزها و بطن ها توسط دریچه های دهلیزی – بطنی از هم جدا می شوند. این دریچه ها از جریان معکوس خون از بطن ها به داخل دهلیزها در جریان سیستول جلوگیری می کنند. قسمت بطنی این دریچه ها به وسیله ی طناب های وتری به نام عضلات پاپیلری بطن خود وصل می شوند. هنگامی که دیواره های بطن منقبض می شوند عضلات پاپیلری نیز منقبض می شوند، اما برخلاف آنچه ممکن است تصور شود، کمکی به بسته شدن دریچه ها نمی کنند، بلکه لت های دریچه را به سوی داخل بطن ها می کشند تا از برآمده شدن بیش از حد آنها در جریان انقباض بطن به داخل دهلیزها جلوگیری کنند. (بیشتر…)